HOE TE LEVEN EN LIEF TE HEBBEN.

Simon Critchley, de Britse filosoof, waarover ik al eerder geschreven heb (Liefde en moraal; Politiek en filosofie hebben religie nodig) en die in zijn interview in de Volkskrant d.d. 3 januari j.l. vaststelde dat de bijbel ons weer mores kan leren, heeft zijn visie waarschijnlijk ontleend aan de scholastiek, de wijsbegeerte vanuit de middeleeuwen, hierbij gaat het meer om het verduidelijken en overdragen van reeds bestaande opvattingen.

Maar zoals Spinoza in de zeventiende eeuw al schreef: 'het geloof leert gerechtigheid en liefde, de filosofie waarheid.'  Spinoza voegt daar nog aan toe:
'De godsdienst leert gehoorzaamheid en doet dit door een geloof in een persoonlijke god, die menselijk gedrag beloont en bestraft, nu en in het hiernamaals. '
De grond van het morele gedrag is hier dus de hoop op beloning en de angst voor straf en ligt daarmee buiten de moraal zelf.

Simon Critchley, filosoof

De heer Critchley beschouwt de dominantie van de markt in de rechtstaat als een vijand en hij beschuldigt ons van zelfgenoegzaam secularisme, waarvan  Wilders en Fortuyn konden profiteren.

Maar ook ironie en pragmatisme zijn blijkbaar niet gewenst en bovendien zijn wij niet meer in staat tot liefhebben. Het schuldgevoel is volgens hem nodig om ons weer in het gareel te krijgen, toch?

Beste meneer Critchley

Ik geloof waarachtig, dat u in het interview al bezig was om uw geloof op mij uit te testen. Bijna was het u gelukt om met uw bovengenoemde opmerkingen mij een schuldgevoel aan te praten, want de bijbel had ik zelfs al in mijn handen om de broodnodige richtlijnen te raadplegen om zodoende weer te kunnen liefhebben bijvoorbeeld, maar zoals het met veel dingen zo gaat, dacht ik ineens: 'wacht even, wat vind ik daar nu zelf van?'

Was het maar zo gemakkelijk in deze complexe wereld om de problemen zo te duiden en op te lossen, denk ik misschien niet helemaal onterecht.

Ik ben overtuigd van uw goede bedoelingen, alleen er zit iets in uw redenering waar mijn intuïtie zich tegen verzet, het voelt aan alsof u het kind met het badwater wilt weggooien en daarmee voorbij gaat aan de essentie van de problemen, terwijl u wel degelijk essentiële zaken aan de orde stelt. Maar wij kunnen toch moeilijk de klok terugdraaien naar de middeleeuwen? Daarom heb ik er maar eens één van onze bekendste filosofen Spinoza op nageslagen om het proces van de secularisatie en democratisering opnieuw te bestuderen.

Is er wel iets mis met deze nieuwe tijd, waarin veel aan verandering  onderhevig is?

Eén ding is zeker en dat is, dat er veel onzekerheden zijn. Er is wel het een en ander aan de hand en schuldgevoel zal zeker niet uitblijven, maar om nu meteen de bijbel en het schuldgevoel als richtlijn te prediken? Maar het mag wel natuurlijk.

Alleen zit daar volgens mij nu net de crux meneer Critchley, want in onzekere tijden is het evenwicht meestal zoek en wij verkeren niet in, wat tegenwoordig zo mooi heet ‘een  comfortzone' .
Denkt u nu niet, dat ik geen richtlijn gebruik. Jazeker ik gebruik de levensboom van de Kabbalah als richtlijn voor een ethische levenswijze, maar niet omdat mij dit is opgedrongen, of omdat ik op zoek ben hoe ik mezelf in het gareel moet houden. Zo nu en dan check ik of ik nog op de goede weg zit, dus een evenwichtig persoon ben en blijf.




De levensboom

De Kabbalah bijvoorbeeld gaat uit van de totaliteit en van de onderlinge samenhang van alle verschijnselen, het complementaire denken dus. Dit in tegenstelling tot uw visie.

U probeert dit op te lossen door de ander of een gebeurtenis te beschouwen als iets wat verkeerd of fout is. Ik denk eerder aan het verwerven van inzichten in de samenhang van de dingen, vanuit mijn visie, dat er niets voor niks gebeurt.
Daarin past het gegeven, dat ik het niet eens ben met uw visie, maar desalniettemin houdt u mij nu al wekenlang aan het lijntje. Kortom: u stimuleert mij om mijn opvattingen opnieuw te definiëren .

Mag ik u om te beginnen ongevraagd adviseren nota te nemen van de visie van onze vicepremier en minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, de heer Assher? Dan verwijs ik u hierbij  graag naar zijn interview in de Volkskrant d.d. 20 februari j.l.
Hij onderstreept met zijn opvattingen onze normen en  verworvenheden.

de heer Assher 

Duidelijk zijn, zegt de heer Assher, in wat wij verwachten van degenen, die bijvoorbeeld willen integreren in ons land. Dat lijkt mij een goed uitgangspunt, waarbij wij niet schuwen om streng, rechtvaardig en liefdevol te handelen om helder te maken waar wij voor staan.



In Arnhem hebben wij, om een concreet voorbeeld te noemen, op dit moment een probleem, dat illustratief kan zijn voor hoe wij ons ethisch willen gedragen in dit land. Hierbij zijn onze normen en verworvenheden het uitgangspunt. En door dit streng, rechtvaardig en liefdevol aan te pakken kunnen wij onze medeburgers helpen te integreren.

Het gaat hierbij om de jongens, die op de televisie  'sans gene' verwoordden, dat zij Hitler's doen en laten toejuichen en zijn visie verheerlijken en te erg  is voor woorden om hier te herhalen. Mijn haren rijzen nog steeds ten berge bij de herinnering daaraan. En ook de situatie met het Turkse kind, dat al negen jaar opgevoed wordt door zijn lesbische adoptie ouders en waarover nu ineens commotie bij de natuurlijke moeder en in Turkije is ontstaan.
Je moet je afvragen waarom dit nu na negen jaar (!) een hype moet worden, maar dat terzijde.

Zoals hierboven al een paar keer is verwoord, streng, rechtvaardig en liefdevol het probleem aanpakken en verwoorden, dat wij dit niet willen in Nederland. Er zal met de ouders, de school en de jongens gesproken worden, waarbij er gewezen wordt op wat wij van ze verwachten, namelijk, dat ze onze normen respecteren en accepteren, dat er niet gediscrimineerd wordt in dit land.

Ik hoop, dat u zich ook een beetje door mij gestimuleerd voelt en misschien bent u ook benieuwd hoe onze bekende filosoof Spinoza een aanzet heeft gegeven tot een andere manier van denken,  want dit geeft ons de vrijheid om mensen rechtvaardig en liefdevol te behandelen vanuit onszelf.
En ook al denkt de ander heel anders en gruwen wij daarvan, wij zullen boven onszelf uit moeten stijgen om de huidige problemen op te lossen.
Want waar blijven wij anders met onze democratische inborst?

Met vriendelijke groeten,

Ellen